In vraagstukken rond duurzame organisatieontwikkeling, waar ik met organisaties aan werk, speelt samenwerken vaak een rol. De samen-werkers concentreren zich dikwijls op wat ze inhoudelijk willen bereiken. Maar de samenwerking zelf heeft net zo veel aandacht nodig.
Zoals in het cultureel-educatieve centrum waarin een aantal organisaties ‘samenwoont’. Een basisschool, kunstencentrum, muziekschool, bibliotheek, sporthal, centrum voor jeugdzorg en kinderopvang. De organisaties hebben elkaar niet uitgekozen. Na een efficiencyoperatie zijn ze twee jaar geleden in een nieuw gebouw, onder één dak, samengekomen. Inmiddels hebben zij hun draai gevonden. Wel staan de financiën onder druk door bezuinigingen in de culturele sector en door een relatief hoge huurprijs. Twee organisatie directeuren nemen het initiatief om met betrokkenen in gesprek te gaan over de levensvatbaarheid en verdere ontwikkeling van het centrum op langere termijn. Ik begeleid hen daarbij en samen formuleren we de centrale vraag voor de verkenning: hoe kan in dit centrum de bijzondere combinatie van cultuur, educatie en zorg tot volle groei en bloei komen, samen met inwoners, gebruikers en andere partners in de omgeving?
Get the system in the room
Ik stel voor een dialoog te organiseren met mensen uit de organisaties in het centrum én met andere betrokkenen en belanghebbenden zoals klanten, gebruikers en buurtbewoners, en gemeente, provincie, wethouder en woningcorporatie. In aansluiting bij de vraag en vanuit de gedachte ‘get the system in the room’ zoals organisatiedeskundige Peter Senge het formuleert. Als je samenwerking wilt ga dan niet met alle partijen afzonderlijk praten, maar breng hen bij elkaar en laat hen naar elkaars verhalen en ervaringen luisteren. Zo krijgt iedereen een beeld van wat er leeft in het sociale systeem in en rondom het centrum en ook van verbindingen die er al zijn, of mogelijk zijn. Maar die stap is voor de directeuren te groot. De eerste verkenning voeren ze liever meer ‘onder ons’ uit, zonder gebruikers en buurtbewoners. Dit maak ik trouwens vaker mee.
Waarderend perspectief
Alle genodigden komen en stemmen in met een gesprek vanuit waarderend perspectief. Bedoeld om, toekomstgericht, zicht te krijgen op gezamenlijke mogelijkheden. In plaats van probleem inventariserend, gericht te zijn op het verbeteren van verleden en heden. Het gesprek was opgebouwd rond de volgende vier vragen.
Hoe dichtbij sta je ten opzichte van de vraag?
De deelnemers stelden zich voor door aan te geven wat hun relatie was tot de vraag. Ze plakten een sticker bij een foto van het centrum om hun ‘afstand’ tot de vraag te laten zien. De meeste stickers kwamen heel dicht bij, of op het gebouw terecht. Tot verrassing van velen werd zo een onvermoede betrokkenheid zichtbaar. Dat brak de spanning die eerder voelbaar was en gaf een goede opmaat voor het vervolg van het gesprek.
Waar zie je al voorbeelden van wat we samen te bieden hebben?
Het gaf ruimte om op zoek te gaan naar alles, hoe bescheiden soms ook, dat al gezien kon worden als een indicatie van een centrum met een gezamenlijke, gezonde toekomst. Natuurlijk kwamen er ook zaken naar boven die nog niet op orde waren, maar de nadruk lag op het zichtbaar maken wat partners al samen voor elkaar hadden gekregen. De bouwstenen waarop verder gebouwd kan worden.
Waar willen we over een half jaar zijn?
“We hebben eerst een visie nodig”, zei een van de deelnemers. “Maar we weten best wat we willen zijn”, zei een ander. “We willen dat cultuur, zorg en educatie centraal staan bij alle keuzes die we maken. En we denken dat we sterker kunnen zijn als we daar in samenhang aan werken, voor en met de buurt en voor onze gemeente als geheel.” “Bij samen en in samenhang ligt de grote uitdaging”, houd ik hen voor. En ik vraag om te concretiseren wat ze op dat punt bereikt willen hebben als we over een half jaar weer bij elkaar zitten.
Welke acties helpen om daar te komen?
Bij de voorstellen die volgen zit er één die, in al zijn eenvoud, extra aanspreekt: Samen werken aan een ‘warm welkom’ voor bezoekers en gebruikers, in de gemeenschappelijke hal die tot nu toe nog leeg bleef. Geen spectaculaire actie; verschillende deelnemers hadden op grotere doorbraken gehoopt. Maar wel een actie die uitnodigt tot een verdere gezamenlijke aanpak waarin organisaties elkaar, en elkaars kwaliteiten, kunnen verkennen en leren waarderen. En wat ook niet onderschat moet worden is de betekenis van het gesprek zelf. Dat het plaatsvond, dat deelnemers naar elkaar luisterden en zich committeerden is misschien nog wel het belangrijkste resultaat!
