We zijn op Urban Safari* geweest in Utrecht. Met professionals uit de cultureel-creatieve sector die meer willen weten en leren over samenwerken en die hun eigen ervaringen willen delen: theatermakers, docenten, beleidmakers, adviseurs, ondernemers en directeuren van culturele instellingen.
Schilderij "De vergadering" van Sjer Jacobs.
Samenwerken, ook over organisatiegrenzen heen, wordt steeds belangrijker, maar het gaat niet vanzelf goed. Voldoende reden om er een dag aan te besteden aan de hand van vier echte samenwerkingsvraagstukken. (Hoe) kan samenwerking tussen een hogeschool en cultureel-creatieve organisaties de ontwikkeling van ondernemerschap bij studenten stimuleren? (Hoe) kan samenwerking bijdragen aan de duurzame groei en bloei van samenwonende cultureel educatieve instellingen? (Hoe) kun je in een broedplaats voor muziek-kunstenaars, het collectief activeren om de levensvatbaarheid voor de toekomst te versterken? En, naar aanleiding van een succesvol gezondheidsfestival: (hoe) kunnen we tot een duurzame samenwerking komen die evenementen overstijgt?
De dag begon en eindigde gezamenlijk. Daartussen trokken de deelnemers in vier subgroepen naar de locaties waar de vraagstukken speelden. We wilden hen de kleur, geur en omstandigheden laten ervaren waarin de vraagstukken zich voordoen. Zo komen vragen tot leven, maar de omstandigheden geven ze ook hun specifieke betekenis. Het is dus niet alleen leuk, maar ook belangrijk om de context te leren kennen. De interactieve en creatieve sessies die daarbij plaatsvonden om richting en antwoorden te vinden, heb ik samen met drie collega-facilitators begeleid.
Ik werkte met een groep deelnemers aan de vraag van het cultureel-educatieve centrum waarover ik in mijn vorige blog schreef. De kern daarvan was hoe instellingen voor cultuur, educatie en zorg, die samen onder één dak verblijven, ook samen tot volle groei en bloei kunnen komen, met inwoners, gebruikers en andere partners. Tijdens de eerdere bijeenkomst met directe betrokkenen en belanghebbenden, was het verkennen en erkennen van het gezamenlijk belang en gezamenlijke mogelijkheden een belangrijk thema. Met de Urban Safari groep lagen belangen en energie heel anders. Er was vooral de wens om veel van elkaar te leren en elkaar te inspireren. Als uitwisseling goed werkt kan er collectieve intelligentie ontstaan. Dat is het vermogen van een groep mensen om een probleem op te lossen of antwoorden te vinden en daarmee gezamenlijk slimmer te handelen. Ik geef een sfeerbeeld hoe dat in de Urban Safari groep werkte.
We begonnen met een rondleiding door het gebouw. Het viel deelnemers op dat de architect visueel mooie verbindingen had gemaakt tussen de instellingen met glazen doorkijkjes in wanden. De wanden zelf stonden echter onbeweeglijk vast, wat de flexibiliteit in gebruik beperkte. Dat inspireerde enkele deelnemers om het denken in afgebakende ruimtes en organisaties los te laten en meer te denken in bundels van gezamenlijke activiteiten die elkaar kunnen versterken. “Denken in verbindingen” voegde iemand daar aan toe, “en zelf een verbinder zijn, ook tussen binnen en buiten”. “Daarvoor moet je verder om je heen te kijken”, associeerden anderen verder. “Alert zijn op wat er gebeurt en wat er al klaarligt.” De manager van een bibliotheek vertelde dat bezoekers vaak ongevraagd met ideeën voor activiteiten komen. Daar oog en oor voor ontwikkelen, ruimte aan geven en een beetje ondersteuning, kan al tot interessante nieuwe verbindingen en samenwerking leiden. Niet alles zelf willen doen, maar meebewegen, versnellen en faciliteren waar nodig en initiatieven op eigen benen laten staan zodra het kan. Ofwel: samenwerken niet proberen te organiseren, plannen en construeren, maar veel meer laten ontstaan uit interactie die tussen mensen plaatsvindt. En vooral goed worden in het ontdekken en creëren van voorwaarden die het ontstaan en de bloei van die collectieve en ‘connected’ intelligentie mogelijk maken. Hoe dat werkt is een mooi onderwerp voor een van de volgende blogs.
*Urban Safari is het initiatief van een netwerk dat bestaat uit Cobie de Vos (Het Huis Utrecht), Renee Heijnen en Saskia Kluitmans (gemeente Utrecht), Mirjam Cloo en Hans Gommer (provincie Utrecht), Vera de Jong (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Urban Connectors) en Elselien Smit (brace). Doel van het netwerk is professionalisering van samenwerking in de cultureel-creatieve sector te bevorderen.
